Tekenen en schilderen met ouderen met dementie

Dementie en creatieve vermogens, je zou zeggen: geen voor de hand liggende combinatie. Maar hoe zit dat nu eigenlijk?

Dit jaar ben ik begonnen met het geven van schilder- en tekenlessen aan mensen met dementie. Zoals u weet, is dementie een verzamelnaam voor aandoeningen aan verstandelijke vermogens, zoals stoornissen op het gebied van geheugen, stemming en gedrag. Dat doe ik onder andere in Oosterbeek, in het zorgcentrum Verburgt-Molhuysen Staete.

Een dementiedeskundige als Ruud Dirkse is een voorstander van het stimuleren van creativiteit bij mensen met dementie. Dirkse: ‘Door mensen met de ziekte vrij te laten tijdens creatieve uitingen, niet teveel te betuttelen en niet teveel te sturen, zal je versteld staan van de prachtige, onverwachte resultaten.’

Wat ik probeer is bewoners niet alleen te stimuleren tot vrije expressie en improvisatie, ook leer ik ze met nieuwe ogen te kijken naar een te schilderen voorwerp, zij het een schaal fruit of een vaas bloemen, zij het een kleurencirkel of een abstractie. En ik sta soms versteld van de resultaten. Soms. Lang niet altijd. En dat is naar mijn beleving dan ook de grote uitdaging van schilderen met mensen met al dan niet beginnende dementie: omdat een deel van de communicatie wegvalt, is een verwacht resultaat nogal eens te hoog gegrepen. Maar ook hier blijkt geduld een schone zaak te zijn. Geduldig herhalen, contact maken, kunnen wachten en goed observeren. En helpen. Helpen is stimuleren, bewegen, aanzetten tot handeling, met de kwast wat water en verf opnemen en die vervolgens op het doek aanbrengen. Wat vaak niet lukt, om allerlei redenen. Op zulke momenten moet ik zacht ingrijpen en iets voor hen verven en dan de kwast in hun hand leggen en vragen mij na te doen. Het is slechts één voorbeeld uit talrijke. Maar het mooiste is dat ze er plezier aan beleven, er blij van worden, betrokken en actief worden, gewoon genieten van wat ze doen.

Wat mij veel voldoening geeft is dat deze bewoners mij elke keer nadrukkelijk vragen of ik volgende week echt weer terugkom. Onderstaande foto's zijn met toestemming genomen en geplaatst. Klik op de foto voor vergroting.